Orta Vadeli Mali Plan (2025-2027) Bakanlar Kurulu tarafından onaylanarak dün Resmi Gazetede yayımlandı.
Plan, Merkezi Devlet Yönetimi bütçe büyüklüklerini, hayata geçirilmesine yönelik olarak orta vadeli planda belirlenen temel amaç ve politikalar ile ulusal öncelikleri ve kurumsal bazda ödenek teklif tavanlarını belirleyen bir belge niteliği taşıyor.
"2025 - 2027 Orta Vadeli Mali Planı" döneminde ekonomi politikasının temel amacının; makroekonomik istikrarı korumak, mali disiplini sürdürmek, bütçe dengesini sağlamak, enflasyonu düşürmek, büyümeyi hızlandırmak, istihdamı artırmak ve gelir dağılımını iyileştirmek yönünde olacağı kaydedildi.
Kamu harcamalarına azami dikkat edilerek, cari harcamalarda tasarruf yoluna gidileceği kaydedilen planda, gerçekleşen tasarruf tedbirleri sonucunda ortaya çıkan kaynakların yatırım projelerine aktarılacağı ifade edildi.
Merkezi devlet yönetimi kapsamında bulunan kamu idareleri tarafından, "2025 - 2027 Orta Vadeli Mali Planı"nda yer alan politika öncelikleri, makroekonomik göstergeleri ve ödenek tavanları esas alınmak suretiyle, çok yıllı bütçeleme anlayışına uygun olarak kendi kurumsal öncelikleri doğrultusunda 2025, 2026 ve 2027 mali yılları için bütçe teklifleri sunulacağı bildirdi.
-“Onflasyonu orta vadede tek haneye düşürmek hedefleniyor”
Planın temel makroekonomik analiz ve hedefler bölümü, makroekonomik ve finansal istikrarı güçlendirmeyi, yüksek katma değerli üretimi teşvik etmeyi, enflasyonu orta vadede tek haneye düşürmeyi, iş ve yatırım ortamını iyileştirmeyi ve mali disiplini korumayı esas alan politika zeminini oluşturmayı vurguluyor.
Büyüme rakamlarına yer verilen planda, “Büyüme, DPÖ verilerine göre istihdam verilerindeki olumlu gerçekleşmeler ve güçlü yurtiçi talep göstergeleri ışığında, önümüzdeki dönemde büyüme performansının güçlü seyredeceği öngörülmektedir. 2021 yılında GSYİH reel büyüme oranı yüzde 3,9 iken işsizlik oranı yüzde 7,8 seviyesinde bulunuyordu. 2022 yılında GSYİH reel büyüme oranı yüzde 13,3 'e yükselirken, işsizlik oranı yüzde 6,3'e gerilemiştir. 2023 yılı için tahminler GSYİH büyümesinin yüzde 9,6 olarak gerçekleşeceği, ancak işsizlik oranının ekonomik aktivitenin artmasına bağlı bir düşüş göstererek yüzde 5, l ' e gerileyeceği öngörülmektedir. Bu veriler, ekonomik büyüme ile işsizlik oranının ters orantılı hareket ettiğini teyit etmektedir.” denildi.
Kişi başına düşen GSYİH rakamlarının ekonomik büyümeye paralel şekilde artış gösterdiği belirtilen planda, 2021 yılında 11.129 USD olan kişi başına düşen GSYİH, 2022 yılında 14.648 USD'ye yükselmiş, 2023 yılında 17.850 USD ve 2024 yılında 19.011 USD'ye yükseleceği tahmininde bulunuldu.
TÜFE'de yılsonu enflasyon oranlarının dikkat çekici şekilde yükseldiğinin görüldüğü belirtilen planda, “TÜFE yılsonu değişimi 2021'de yüzde 46,1 iken, 2022'de yüzde 94,5'e ve 2023'te yüzde 83,6'ya ulaşmıştır. TÜFE oranlarındaki bu yükselmeyi yüksek enflasyon oranları, döviz kurlarında beklenen değer artışı, parasal geniş eme, artan şirket karları, emtia fiyatlarındaki artışlar ve döviz kurlarındaki dalgalanmalarla ilişkilendirmek mümkündür” ifadeleri yer aldı.
-Ulusal politika öncelikleri
Bütçenin mali olanakları çerçevesinde ve KKTC Başbakanlığının oluşturduğu ulusal politika öncelikleri dikkate alınarak bütçe ödenek kalemlerine kaynak tahsisi yapılması yoluna gidileceği belirtilen planda, ulusal politika önceliklerine yer verildi.
Kamu maliye alanında istikrarlı büyüme için özel kesim yatırımlarını ve dış kaynaklı yatırımları artırmaya yönelik politikalara devam edileceği, kamuda israfı azaltmaya yönelik politikalar uygulanacağı, sürdürülebilir kamu finansman dengesi kurularak, gelir artırıcı tedbirler yanında harcama disiplinini ve kaynaklarının verimli kullanılabilmesi yönünde uygulanan maliye politikaları ile bütçe disiplini sağlanacağı belirtildi.
Planda, kayıt dışı ekonomi ve suç gelirlerinin aklanması mücadelesinin daha etkili bir şekilde yapılmasının sağlanacağı kaydedildi.
Genel Sağlık Sigortası Yasası ivedilikle hazırlanarak hayata geçirileceği, E-sağlık sisteminin tüm modüllerin ivedilikle tamamlanarak E-devlet kapsamında hizmete girmesinin hedeflendiği, tarım alanında orta ve uzun vadeli tarımsal kalkınma programı hazırlanacağı belirtildi.
“Çağa uygun güncel, modern şartlarla yönetilecek etkinlik, verimlilik, şeffaflık, hesap verebilirlik temelinde bir KlB-TEK oluşturularak bu çerçevede yönetilecek ve işletilecektir” ifadelerine yer verilen planda, KIB-TEK elektrik ağı altyapısının üretim, iletim ve dağıtım olarak güçlendirilmesi projelerinin en kısa sürede uygulamaya geçirileceği ayrıca Türkiye Cumhuriyeti ile protokolü imzalanmış olan "kablo ile enterkonnekte projesinin" hayata geçirileceği kaydedildi.
“Bütçe Gelirlerine İlişkin Temel Politikalar" başlığı altında belirlenen yasal düzenlemelerin yürürlüğe girmesi, e-fatura ve e-tebliğ uygulamasına geçilmesiyle 2025 yılı sonuna kadar ekonomik sektörlerde EFT-POS özelliği bulunan yeni nesil ödeme kaydedici cihazların kullanılmaya başlanmasıyla KDV beyanları ile ödenecek KDV miktarlarında artış gerçekleşmesi, kayıt dışı olan ekonominin de kayıt altına alınarak devlet gelirlerinde önemli ölçüde gelir artışı sağlanması beklendiği ifade edildi.
Bu plan döneminde, yapılan ve yapılacak olan mevzuatların yürürlüğe girmesi ile ekonominin etkin ve verimli, denetlenebilir ve kontrolünün sağlanabilir olması dolayısıyla gelir artırıcı önlemler alınarak devlet gelirlerinin artırılmasının amaçlandığı kaydedildi.
2025 mali yılından itibaren bütçe açığının kademeli olarak düşmesi, 2026 mali yılı sonu itibari ile bütçede gelirgider dengesinin sağlanması ve denk bütçeye ulaşılması ve 2027 yılında da merkezi devlet yönetimi bütçesinde artıya geçilmesi hedefleniyor.
Planın hedeflerine ilişkin şu ifadeler kullandı:
“KKTC ekonomisinin yatırıma elverişli bakir ekonomiler arasında olması nedeniyle dış yatırımcı teşvik politikalarının Orta Vadeli Plan Çerçevesinde düzenlenerek 2027 ılı sonunda teşvik, üretim ve ihracat politikalarıyla bütçe fazlası hedeflenmektedir. KKTC'de ihracatın artırılması ve istikrar kazanması için ekonomide politik açılımların yapılması gerekmektedir. Türkiye Cumhuriyeti Ticaret Bakanlığı ile KKTC Maliye Bakanlığı arasında gerçekleştirilen en üst düzey görüşmeler neticesinde mutabık kalınan KKTC'nin dış ticaretinin geliştirilmesi, gümrükte otomasyonun sağlanması, Gümrük ve Rüsumat Dairesinin altyapısının geliştirilerek yüksek standartlara getirilmesi ve bu temel hedef doğrultusunda belirlenen konuların bir an önce hayata geçirilmesi hedeflenmektedir”
Bu plan döneminde de mali disiplin sağlanmaya devam edileceği ve merkezi devlet yönetimi bütçesinin OVMP' de yer alan politika öncelikleri, makroekonomik göstergeler ve ödenek tavanları esas alınarak hazırlanacağı, buna bağlı olarak kamu idarelerinin de, kendi kurumsal öncelikleri doğrultusunda bütçe tekliflerini sunacağı kaydedildi.